Kan Sayım (Hemogram) Cihazı Nasıl Çalışır? Parçaları Nelerdir?

KAN SAYIM CİHAZI

Sorular

1. Kan sayım cihazı hangi bölümlerden oluşmaktadır ve bu bölümler hangi görevleri üstlenirler?
2. Kan sayım cihazının çalışma prensipleri nelerdir?
3. Kan sayım cihazları hangi tahlilleri gerçekleştirmektedirler?
4. Günümüz kan sayım cihazlarının özellikleri nelerdir?

1-) Kan sayım cihazının bölümleri

    Tam kanı sayım aparatüründe saymak ve teşhis etmek hücrelerin birbirine çok yakın olmasından dolayı zordur. Bu yüzden tam kan hücrelerini yaymak için sulandırma(dilüsyon) yapılır ve böylece hücrelerin çoğu aparatürden birer birer geçer ve kanın sayımı ancak bu şekilde mümkün olur.

• Diluent: Kanı sulandırmanın yanında, diluent bulunduğu ortamda kan hücrelerinin ölçülerini belirli bir zaman aralığında kan sayımı esnasında ortamı sabit tutmaya yarar.
• Lyse: Kırmızı kan hücrelerinin zarlarını çatlatıp tıkanıklığı kirlilik yapmayacak şekilde çok küçük parçalar haline getirip sayım esnasında parazit yapmamasını sağlar. Bundan ayrı olarak bazı hücrelerde üçlü formül dağılımının iyi çıkmasını sağlar. Parçalanmanın ve karışmanın iyi bir şekilde yapılması HGB sonucu ile ilgilidir.
• Rinse: Rinse bir çeşit deterjan olup sistemin temizliğini ve voltümetrik düzlemin sıvı akıcılığını sağlar.
• Enzim Temizleyici: Enzim temizleyicinin esası enzim ve izotonik temizleme solüsyonu olup okuma kuvvetlerinin ve hortumlarının temizliğini ve kayganlığını yapar. Klinser mavi bir reaktiftir veanalizörün plastik parçaları ile uyumludur. Buna rağmen çok küçük parçalar küçük PLT kirlilik veya yabancı madde (muhtemelen kırılmış hücreler) reddedilip sayılmamıştır. Hangi hücrelerin sayılacağını, hangilerinin sayılmayacağını, hangilerinin gerçek hücre olduğunu, hangilerinin ilgisiz olduğunu cihaz kendi tespit eder. PLT ve RBC hücreleri gevşelerle aynı gibi görünseler de gerçekleşen her hücre tipinin değişik ölçümleri vardır.
• WPC Bölümü: WBC’de lökositler direk olarak ölçülürler.

WBC kısmı dağılımı: Beyaz hücreler tek tip değildir. Büyüklüğüne göre değişik

tipleri vardır. Sayma ve ayırma hücre büyüklüğüne göre tamamlanır. Bu                                                  işlemle diluent, lyse reaktifi ve zaman kontrol edilir. BC 3000plus sistemi elektronik olarak büyüklüklerine göre kimyasal reaktiflerle kırmızı kan hücreleri dağılımları, lenfositler, orta hücreler (monosit, bazofil, eosnofil) ve granülositleri tespit eder. Bu durumlarda çekirdekleri periferikyaymada görünür. Bu hücrelerin çekirdekleri lyse’a direnç gösterirler ve beyaz kan hücresi gibi sayılırlar. Mikroskopla gözden geçirilen NRBC hücreleri WBC sayımı sırasıyla şöyle düzeltilmelidir. WBC değeri ölçümlerle elde edilmiştir.

• HGB Bölümü: HGB, numunenin fotometrik okunmasından blank oranının absorbans ile hesaplanmasından tespit edilmiştir.
• RBC Bölümü: Eritrositlerin direkt olarak ölçülmesi RBC’dir.

Tahmini Eritrosit Hacmi: RBC’nin hacim parametreleri MCV, RBC aparatüründen kırmızı hücreler geçerken hücre çap ve hacimlerine göre pals üretilmesi ile cihaz tarafından ölçülür. Mikroprocessörsayım tüm hücreler için bir hacim hesaplaması uygular. Hesaplama toplam sayılan PBC sayımı ve MCV ile hesaplanmış kalibrasyon faktörü kırmızı hücrelerin büyüklüğünü verir.

2-)Çalışma prensipleri

Hücre sayım prensibi: BC3000plus tam kandan uygun oranda alınıp, hazırlanan numunelerin WBC, RBC, PLT büyüklüklerine göre sayar. Aynı zamanda HGB ölçülür.

Sulandırılmış numuneler negatif basınçla RBC ve WBC aparatürlerine getirilir. Volümetrik düzen hassas cam tüplerinin iki adet sensöre bağlanmasından ibarettir. Bu tüpler her ölçümde belirli bir oranda sulandırılmış hasta numunesinin ölçülmesini sağlar. İki optik sensör arasındaki mesafe belli oranda sulandırılmış hasta numunesi kadardır.

Beyaz kan hücresi, kırmızı kan hücresi plateletler elektrik empedans metoduna göre sayılırlar. Bu metot esas olarak aparatürden geçen bir partikülün cihazın üzerindeki elektrik değişimlerinin ölçülmesidir. Elektrikler aparatürün her iki tarafına yerleştirilmiştir. Sıvı içerisindedir. Aparatürler elektriksel akımın üzerindedirler. Bir kan hücresi geçirgen değildir. Aparatürden elektrik geçerken empedansın yükselmesine neden olurlar. Elektriksel empedans direk olarak hücrenin büyüklüğü ile orantılıdır.

Cihaz hücreleri çeşitlerine göre sınıflandırır ve tek tek sayar. Cihaz bizim mikroskop altında gördüğümüzden daha fazla sayar çünkü insan gözü algılamada eksiklikler çeker. Cihaz doğruluğu arttırıp statik hataları azaltır.

3-)Kan sayım cihazlarının gerçekleştirdiği tahliller

• Tahmini eritrosit hacmi(MCV)
• Tahmini hücre (eritrosit) hemoglobini(MCH)
• Tahmini eritrosit hemoglobin konsantrasyonu(MCHC)
• Kırmızı kan hücresi eritrosit dağılım genişliği(RDW-CV)
• Standart deviasyon(RDW-SD)
• Hematokrit(HCT)
• Trombosit(platelet)(PLT)
• Tahmini trombosit hacmi(ÖPV)
• Tahmini dağıtım genişliği(PDV)
• Plateletcrit(PCT)
• Lökosit histogramı(WBC histogramı)
• Eritrosit histogramı(RBC histogramı)
• Trombosit histogramı(PLT histogramı)

4-)Günümüz kan sayım cihazlarının özellikleri

• 26 parametre(ATL#, %.IMM#, %)
• saatte 80 hasta bakabilme
• 53 ul tam kan ile CBC+Diff, 30 ul tam kan ile CBC çalışma özelliği
• bir seferde 100 tüp yükleyebilme
• sürekli örnek yükleyebilme
• hem otomatik, hem manuel çalışma imkanı(manuel de 4 farlı tüpte çalışma)
• 10.000 hasta kapasitesi
• PS232C bağlantısı
• 5 rapor formatı
• Windows NT işletim sistemi

Sonuç: Raporumu hazırlarken kan sayım cihazının hangi amaçlarla kullanıldığını öğrenmenin yanı sıra tıpta ne kadar önemli bir yeri olduğunu da fark ettim. Ve bu kan sayım cihazını yapan bizlerin aslında tıbba ne çok faydası olduğunu gördüm. Bugün tıpta olan gelişmelerin pek çoğunu sağlayan meslek grubunun biyomedikal mühendisliği olduğunun kanısına vardım.

Kaynakça

• Levey S. Jennings ER. ; The Use of Control Charts in the Clinical Laboratory. AM J Clin Pathol. 1950; 20:1059-1066
• Cong Yu-long; Today’s Hematology Analyzer Technique and Clinic. People’s Medical Publishing House 1997
• Performance Goals for the Inetrnal Quality Control of Multichannel Hemaatology Analyzers; Approved Standart. NCCLS H26-A Vol.16 No.12 1996.12

Şıklı Sorular

1.     Kan sayım cihazı hangi tahlili yapabilir?

a) MCHC   b) PLT   c) RDW-CV   d) Hepsi

2.     Hangisi bir kan sayım cihazı bölümü değildir?

a) HGB   b) RBC   c) Karbüratör  d) Diluent

3.     Kan sayım cihazı hangi tahlili gerçekleştiremez?

a)     Lökosit histogramı

b)     Eliza testi

c)      Hematokrit

d)     Plateletcrit

4.     Eritrosit nedir?

a) alyuvar   b) akyuvar   c) nukleus  d) mitokondri

Yorumlarınız Bizim İçin Değerlidir.

Yorum yapmayı unutmayınız.