ARICILIKTA MEVSİMSEL BAKIM İŞLERİ

ARICILIKTA MEVSİMSEL BAKIM İŞLERİ

 

Arıcının Takvimi

İlkbahar bakımı ve beslemesi, Türkiye genelinde 15 Şubat-30 Nisan tarihleri arasında bölgenin iklim koşullarına bağlı olarak yapılır (Bakınız 3. Bölüm). İlkbahar beslemesine yörede bulunan badem, erik vb. ağaçların çiçek açması ile başlanır.

Narenciye balı hasadı

Üçgül balı hasadı

Yayla, ayçiçek balı hasadı

Çam balı hasadı

            Sonbahar bakımı ve beslemesi Türkiye genelinde 15 Ağustos-31 Ekim tarihleri arasında bölgenin iklim koşullarına bağlı olarak yapılır (Bakınız 5. Bölüm). Sonbahar bakımı için en uygun dönem bal hasadının yapılmasından sonraki dönemdir.

 

 

           

 

            İlkbahar Bakımı

 

Koloni Kartı

Kovan No:

VERİLEN

ALINAN

Ana Arının Yaşı:

Kontrol Tarihi

Ana

Yavru

Arılı

Ballı

Polenli

Hastalık

Şurup

Kek

İlaç

Mumlu

Bal

Yavrulu

Oğul

Açık/Kapalı

Çer.

Çer.

Çer.

Durumu

Çıta

(kg)

Çer.

 

            Arıların ilkbahar muayenesinden maksat, arıların kışı nasıl geçirdiklerini, kovanda mevcut gıda miktarını, ana arının var olup olmadığını, var ise yumurtlama durumunu, işçi arı miktarını, kovanda küflü petek olup olmadığını, kovanlara arız olan hastalık ve zararlıların bulunup bulunmadığını kontrol etmek için kovanı açıp çerçeveleri teker teker çıkarıp muayene etmektir.

            İlk Kontrol ve Zamanı 

            Eğer kovanlarımız kapalı arılıklarda ise, koloniler bölgedeki son don tehlikesinden sonra kapalı arılıklardan dışarı çıkarılır. Kovanların kapalı arılıklardan dışarı alınma zamanı bölgelere göre değişim gösterir. Genel bir tabir olarak sahil kesimlerde kovanlar kapalı arılıklara alınmazken diğer bölgelerde kovanlar söğüt ağacı yapraklarının açmaya başlamasıyla dışarı alınır. Akabinde havaların yeteri derecede ısındığı, erik ağaçlarının çiçek açtığı andan itibaren, güneşli, açık sakin bir günde sıcaklığın gölgede 16-20 derece olması halinde saat 11 ile 14 arası kovanlarda ilk muayene yapılabilir.

            Kovanları kışlıktan çıkardığımızda veya kış mevsimini dış ortamda geçiren arılarımız ilkbaharda ilk uçuşa çıktığında; uçuşun kalabalık oluşu ailenin kuvvetli olduğunu ve bu ilk uçuştan sonra arılar arka bacaklarındaki sepetçiklerde çiçek tozu ( polen ) ile kovana dönüyorlarsa ailenin sağlının yerinde olduğu anlaşılır. Ama yinede kovanı uygun bir zamanda açıp koloniyi incelemek gerekir. Kolonilerin kontrolleri  sırasında koloniyi üşütmemeye özellikle dikkat edilmelidir.

            Dip Tahtası Kontrolü Ve Temizliği           

            Arıların ilk uçuşa çıktıkları görülünce kovan dip tahtasının temizlenmesi gerekir. Bu tahtada görülen durum incelenerek petek ve arıların durumu hakkında bilgi edinilmeğe çalışılır. Bazen hava şartları kovanın dışarıda tamamen açılmasına elverişli olmaz. Hava sıcaklığının yeterli olmadığı bu günlerde petek gözleri içerisinde bulunan larvaların( kurtçukların ) üşüyüp ölmesini engellemek için  ilkbahar başlarında sadece dip tahtası üzerinden incelemeler yapılır. Ayrıca üzerinde nem ve su biriken dip tahtalarının acil olarak değiştirilmesi gerekir.

            Bazı kovanlarda dip tahtası kovan gövdesinden ayrı bir parça halindedir. Bu çeşit kovanların temizliği sırasında temiz bir dip tahtası bulundurularak dip tahtası temizlenecek olan kuluçkalık bunun üzerine oturtulur. Dip tahtası ayrı olmayan kovanların temizliği ise hava şartlarına göre 16-20 derece civarında ise yerinde, havalar soğuk ise kapalı bir yerde açılıp arılı ve ballı çerçevelerin temiz başka bir kovana aktarılması ile gerçekleştirilir. Dip tahtası temizliğinde el demiri kullanılmalı, temizlik esnasında kullanılan körük dumanı bol ancak kızgın olmamalıdır. Kızgın duman arıları saldırgan hale getirir. El demiri yardımıyla dip tahtası üzerindeki mum kırıntıları ve diğer artıklar temizlenir ve kovan dışına alınır. Ancak alınan mum kırıntılar sağa sola atılmamalı, içinde su bulunan bir kapta biriktirilir veya kısa zamanda yakılır. Aksi halde yağmacılığa ve hastalıklara davetiye çıkartılmış olunur.

            Çerçeve Kontrolü

            Çerçeve kontrolünde küflü, aşırı esmerleşmiş, kırık, çatlak çerçeveler kovandan çıkartılarak yerine önceki yıldan kalan balı süzülmüş, temiz çerçeveler yerleştirilir. İşlenmiş petek yoksa verilecek çerçeve en sona yerleştirilir. Kırık çerçeveler kovanda bırakılırsa arılar burada yapacakları onarım sırasında erkek arı gözü yaparak kolonide erkek arı mevcudunun artmasına sebep olurlar. Esmerleşmiş ve küflü çerçevelere ana arı istekli yumurta bırakmaz bu da koloninin zayıflamasına ve ürün kaybına neden olur. Eğer kovan içindeki mevcut arı miktarı çerçeveleri dolduramıyorsa boş çerçeveler alınarak alan daraltılır ve kovan iç sıcaklığı temin edilir.

            Çerçeve kontrolü sırasında çerçeveler kovan üzerinde tutulmalı, fazla yükseğe kaldırılmamalı. Aksi halde ana arının bulunması durumunda ananın dışarı düşmesine neden olunur. Ayrıca kovan uzun süreli açık tutulmamalı aksi halde yavrular üşütülerek kovan iç düzeni bozulur ve sırlı bala yağma başlar.

            Ana Arının Kontrolü

            Kolonide ananı olup olmaması doğrudan koloninin sürekliliği ile ilgilidir. Eğer kontrollerde ana arı görülemez ise günlük yavru durumuna bakılır. Eğer kovanda günlük yavru mevcut ise ana arı  büyük ihtimalle mevcuttur. Hem ana arı hem de günlük yavru görülemez ise hazır bulunan ana arı usulüne uygun kovana verilir. Hazırda ana arı yoksa, bu koloni başka bir koloni ile birleştirilir veya analı bir kovandan açık yavrulu bir çerçeve alınarak anasız kovana verilip ana memesi yapması sağlanarak kovan analandırılır.

           

            Gıda-Besin Varlığının Kontrolü

            Gıda kontrolünden amaç kovan içerisindeki bal ve polen durumudur. Erken ilkbaharda yapılan kontrolde besin stokunun yetersiz olduğu durumlarda bal, kek veya koyu şurupla besleme yapılmalıdır. Koyu şurup; bir ölçü suya 2 ve 3 ölçü şeker katılarak yapılan şuruptur. Daha sonra 1ölçü su 1 ölçü şeker oranında şurup hazırlanarak besleme yapılmalıdır. Yapılacak olan bu şuruplama koloninin gelişimini hızlandırarak bal sezonuna güçlü olarak girilecektir. Kolonilerde yemlemeye (şurupla besleme) nektar kaynaklarının başlamasından 5-6 hafta önceden başlanmalı,  hızlı nektar akışının başlamasına kadar devam edilmelidir.

            Hastalık ve Parazit Tespiti

            Arılıkta yıl boyunca görülebilecek nosema, yavru çürüklüğü ve paraziter hastalıklara karşı önlem alınmalıdır. Herhangi bir hastalık veya parazit görüldüğünde-şüphe edildiğinde, hastalığın kontrolü ve mücadelesi için  mutlaka bir uzmana danışılmalı ve uzmanın görüş ve önerileri doğrultusunda hareket edilmelidir.

Kış aylarında arıların faaliyetleri çok sınırlıdır. Arılarda aktif dönem kışın sona ermesiyle yeniden başlar. İşçi arılar temizlik uçuşu yaparak dışkılarını kovan dışına bırakırlar. Soğuk ve şiddetli geçen kış aylarında bazı kolonilerde ağır kış kayıpları meydana gelebilir, ana arı kayıpları olabilir ve bunun sonucunda koloni düzeni bozulur. Bu nedenle arıcılar erken ilkbaharda, hava koşullarının uygun olduğu öğle saatlerinde koloni kontrolleri yapmalı, anasız ve zayıf kovanları gözden geçirerek önlem almalıdır. Arıların doğal koşullardan en iyi şekilde yararlanması ve bal üretmesi için iyi bir bakım, yeterli besleme ve koloninin bilinçli biçimde yönetimi şarttır.

İlkbahar Bakımında Nelere Dikkat Edilmelidir?

Arılığın Düzenlenmesi

Arıların kovanlarını şaşırmamaları için kovanların farklı renklerde boyanması yararlıdır. Rutubeti önlemek için kovanların taş, tuğla gibi takozlar üzerine alınarak yerden 20-25 cm kadar yükseltilmesi gerekir. Uçuş başladıktan sonra kovanların yerleri kesinlikle değiştirilmemelidir.

 

	2 m		2 m		2 m
3 m		3 m		3 m		3 m
		2 m		2 m

Koloniler aralarında yan yana en az 2 metre, arka arkaya en az 3 metre kalacak ve birbirinin tam arkasına gelmeyecek şekilde yerleştirilmelidir.

Koloni Kontrolü

Temizlik uçuşları tamamlandıktan sonra çevre ısısı 15°C’ye yükseldiğinde koloniler kontrol edilir.

Kovan kontrolü için körük yakılır ve kovanın uçuş deliğinden hafif duman verildikten sonra kovanın üst kapağı açılır. Örtü bezi veya tahtası kaldırılır. İçten yapılmış olan dolgu ve örtü bezlerinden gereksiz olanlar alınır. Temizlik sırasında arılı ve ballı çerçeveler, temizlenmiş kovanlara yerleştirilir. Boşalan kovan temizlenir ve yeniden kullanılmaya hazır hale getirilir.

Yapılan ilk kontrollerde, kovan iç tabanı temizliğine ağırlık verilir ve buradan çıkan atıklar etrafa dökülmeyip toprağa gömülür. Kontrollerde, ana arının varlığı, besin stokunun durumu, hastalık ve genel davranışlar gözden geçirilir.

Arılı çerçeveler incelenirken kovan üzerinde tutulmalıdır. Çünkü ana arı ve genç arılar kovan dışına düşebilir.

Bu aşamada, üzerinde arı bulunmayan kırık ve kullanışsız, siyah petekli çerçeveler alınır, eritilerek mum yapılır. Her yıl kuluçkalıktaki peteklerin yarısı yenilenir.

Kovan içi kontrollerde ana arının yumurtlama durumu, yavrulu çerçeve bal stok miktarı ile arı mevcudu incelenir. Böylece ballı ve boş çerçeveler tespit edilir. Sonraki kontrollerde koloni gelişme hızı takip edilir. Bu notlar her koloni için ayrı bir karta işlenir. Kovan içi kontrolleri 12 günde bir yapılmalıdır. Yapılan kontrol sonunda, her koloninin genel durumu kayıt defterine (bakınız koloni kartı) yazılmalıdır.

Boş Kovanların Temizliği
Tecritli kovanlar çamaşır sodası ile yıkanarak, durulanır ve iki gün süre ile güneşte bırakılır.

Zayıf Kovanların Birleştirilmesi

Ana arısını yeni kaybetmiş kovanlara verilecek çiftleşmiş genç ana arı yoksa, bu durumda anasız olan kovan, analı zayıf bir kovanla veya ana arısı yaşlı bir koloninin ana arısı iptal edilerek, birleştirilmelidir. Birleştirme için analı kovan sabit tutulur, akşam üstü anasız kovanın arıları, arasında elek teli veya kağıt konularak bölünmüş olan analı kovana aktarılır.

Ayrıca ana arılı koloni üzerine, arasında kağıt veya elek teli bulunan bir ballık yerleştirilerek, anasız koloninin çıtaları ballık katına alınmak suretiyle birleştirme işlemi de yapılabilir. Bu koloni birkaç gün şurup veya kekle beslenir. Eğer bölme, kağıt ile yapılmış ise, kağıt 5-6 noktadan kalem ucu ile delinmelidir. Eğer bölme, elek teli ile yapılmış ise kullanılan tel iki gün sonra alınmalıdır.

Ana Arının Değiştirilmesi

Kışın ana arısını kaybetmiş veya ana arısı yaşlanmış olan kolonilere çiftleşmiş genç ana arı verilmelidir. Genç ana arı ile çalışan gezginci arıcıların, gittikleri yörelerden daha fazla bal hasat ettikleri bilinmektedir. Ana arılar en geç iki yıl içinde değiştirilmelidir.

Zararlılar ve Hastalıklarla Mücadele

Varroa Mücadelesi: İlkbaharda Varroa paraziti hemen her kovanda arılar üzerinde ve yavru gözleri içinde değişik yoğunluklarda bulunabilir. Kolonide yavru gelişimi başlamadan önce mutlaka Varroa ile mücadele yapılmalıdır. Arılar üzerinde kışlama döneminde olan Varroa erginleri, henüz aktif üreme dönemlerine geçmeden önce yapılacak mücadele çok etkili olmaktadır. Varroa ile mücadelede kesin sonuç uygun dozda, uygun zamanda ve ruhsatlı ilaç kullanımıyla alınabilir.

Varroa parazitinin hayat devresi ile kolonideki arı, bal ve yavru faktörleri göz önüne alındığında, etkili mücadele zamanı; kolonide arı, bal ve yavrunun en az olduğu ve Varroa’nın pasif devresi olan erken ilkbahar ve geç sonbahardır. Varroa’nın gözler içerisinde olduğu üreme döneminde ilaç etkili olmamaktadır. Bu dönemde kültürel mücadele yöntemi uygulanmalıdır.

Varroa ile mücadelede, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı’ndan ruhsat almış ilaçlar kullanılmalıdır. Ruhsatsız ilaçların, balda ve bal mumunda bıraktığı kalıntılar, arı ve insan sağlığını olumsuz yönde etkilemektedir.

Dikkat! Hastalık ve zararlıların mücadelesi için mutlaka uzmanlar ile görüşülmeli ve tedavi uzman görüşlerine uygun olarak yapılmalıdır.

Dikkat! Hastalıklı ve parazitli kolonilerden diğer kolonilere arı ve yavru takviyesi yapılmamalıdır.

            İlkbahar Beslemesi

            Kovan içindeki gıda kaynaklarının kalite ve miktar olarak yetersiz olması durumunda ve yavru gelişimini teşvik için yapılan bir beslemedir. İlkbahar beslemesinde hava sıcaklığı önemli bir faktördür. Eğer hava soğuksa şurup koyu halde olmalı ( 2 veya 3 kısım şeker + 1 kısım su ) ve petek gözlerine doldurulmalıdır. Su miktarı fazla olan şurup kovan içinde rutubeti yükselterek küflenmeye ve hastalıklara neden olur. Havalar ısındıktan sonra ki şuruplamada 1 kısım şeker ve 1 kısım su ile yapılan şurup kovanlara verilir.  Bu şuruplama sadece yumurtlamaya teşvik için yapılır. Aynı zamanda ilkbahar beslenmesi ile hastalık ve zararlılara karşı ilaçlamada yapılmalıdır. Şuruplamanın yağmacılığa neden olabileceği göz önünde tutularak önlemler alınmalı, bu nedenle hazırlanan şuruplar akşam saatlerinde kolonilere verilmelidir.

            Erken ilkbaharda koloninin gelişebilmesi için polene de ihtiyaç vardır. Özellikle yavru gelişimi için polen mutlak gereklidir. Eğer kolonide polen yetersiz ise bal ve polenden hazırlanan kek ile besleme yapılmalıdır.  

Besin Kontrolü

Kıştan çıkan arılarda besin stokunun kontrolü şarttır. Kolonideki arı ve yavru mevcuduna yetecek miktarda bal ve polen stoku yoksa ilkbahar beslemesine derhal başlanmalıdır. Koloninin beslenmesinde kullanılacak olan maddeler, arıların doğal gıdası olan bal, polen ve su karışımlarına yakın bileşimler olmalıdır.

Bunun için bal yerine rafine şeker, polen yerine yağsız süt tozu ve arı vitamini kullanılmalıdır. Bu gıdalar arıların normal fonksiyonlarını yerine getirmeleri için yeterli olmalıdır. Yardımcı besin maddeleri ile hazırlanan değişik formüller kolonilere ek gıda olarak verilebilir

Arılara ek besin verme nedenleri:

• Besinlerin yetersiz olduğu hallerde besin temini,
• Ana arının yumurtlamaya teşvik edilmesi,
• Hastalıklar ile mücadelede ilaçların kolayca verilebilmesi,
• Koloni gelişme hızının artırılması,
• Üretimi artırmaktır.

Erken ilkbaharda arıların beslenmesinde polen ve vitamin katkılı kek kullanılması, kovandaki nemi yükseltmediği için arı sağlığı açısından daha uygundur. İlkbahar şurup beslemesine yöredeki ana nektar akımından 42 gün önce başlanır. Şurup 1:1 oranında hazırlanır (formül a). Şuruplama, yöredeki nektar akımının başlamasından 7 gün öncesine kadar yapılabilir. Nektar akımının başladığı dönemde şuruplama yapılmamalıdır. İlkbaharda uygulanacak iyi hazırlanmış bir besleme programı, koloninin güçlenmesine yardımcı olacak ve yöredeki nektar akımından koloni en iyi biçimde yararlanacaktır. Aksi halde koloniler zayıf kalacak ve arılar kendi besinini bile temin etmekte güçlük çekeceklerdir.

Şurup Hazırlama

Şurup temiz su ile yapılır. Bunun için önce su kaynatılır. Kaynatılmış suyun bir müddet soğuması beklenir. Parmağı yakmayacak derecede ılık suya şeker veya bal ilave edilir. Şurup, şeker iyice eriyinceye kadar karıştırılır, kesinlikle tekrar kaynatılmaz. Şekerle kaynatılmış şurup, arılarda sindirim yolu bozukluklarına sebep olmaktadır.

Kek Hazırlama

Bir kazan içine su konulur. Kek yapımında kullanılacak temiz süzme bal tenekesi ile birlikte su dolu kazanın içine yerleştirilerek, ısıtılır ve balın erimesi sağlanır. Eriyen bal, pudra şekerine ilave edilir ve hamur karma makinesi yardımıyla veya elle yoğurma işlemi yapılır. Ekmek hamuru kıvamına gelen kek şeffaf naylon poşetler içine kolonilerin ihtiyacı kadar konur. Uygulama sırasında naylon poşet kovana temas yerinden yırtılarak, arıların keki rahat tüketebilmesi sağlanır.

Dikkat! Kek yapımında kullanılan balın ve polenin kaynağının belli olmasına ve hastalık taşımamasına özen gösterilmelidir.

 

Arıların Beslemesinde Kullanılan Şurup ve Kek Formülleri

Şurup Karışımları
a- 1 kg şeker + 1 litre su
b- 1 litre su + 4 kg bal
c- 5 kg şeker + 20 kg bal + 2,5 litre su+ 50 gram polen ya da arı vitamini

 

Kek Karışımları
d- 3 kg bal + 1 kg polen + 6 kg pudra şekeri
e- 3 kg bal + 1 kg yağsız süt tozu + 6 kg pudra şekeri
f- 3 kg bal + 6 kg pudra şekeri + 400 gram yağsız süt tozu + 20 gram polen ya da arı vitamini

 

            Oğul ve Oğul Önleme

            Oğul, bal arılarında nesli devam ettirmek için koloni fertlerinin bir kısmının ana arı ile birlikte kovandan ayrılarak yeni bir aile teşkil etmesine denir.

            Teknik arıcılıkta, oğul veren koloninin gücü oldukça zayıflayacağından koloninin oğul vermemesi istenir. Oğul oluşumunu destekleyen şartlar iyi bilinmeli ve oğula karşı tedbirler alınmalıdır.

            Oğul Oluşumunun Nedenleri :

            1-Arı kolonisinin kovana sığmayacak kadar çoğalması

            2-Kovanda yavru yetiştirecek ve bal depolayacak yerin kalmaması

            3-Kolonide ana memesinin oluşması

            4-Kovan içinde sıcaklığın artması

            5-Doğada bol miktarda nektar ve polen (çiçek tozu) akışının olması ve uzun süreli oluşu

            6-Koloni anasının yaşlanmasıyla ana yenileme iç güdüsünün uyanması

            7-Genetik yapının etkisi

            4.2.9. Suni Oğul Üretimi

            Teknik arıcılıkta kolonilerin oğul vermesi istenmeyen bir olaydır. Buna karşılık koloni sayısı artırılmak isteniyorsa suni oğul üretimi (bölme) yapılmalıdır.

            Yeterli derecede güçlü koloniler, eşit şekilde bölünerek yeni bir koloni elde edilir. Bunun için boş kovan anaç kovanın yanına getirilir. Arılı, ballı-yavrulu petekler mümkün olduğu kadar her iki kovana eşit sayıda bölünür. Burada dikkat edilmesi gereken bir hususta tarlacı arıların her iki kovana eşit derecede girmelerini sağlamaktır. Bunun için anaç kovan yaklaşık yarım metre bir yana çekilerek uçuş hattı ortada kalacak şekilde yeni kovan yerleştirilir. Bu işlem sonucu tarlacı arılar hala anaç kovanı tercih ediyorlarsa, anaç kovan biraz daha dışa kaydırılarak uçuş hattının çoğunluğu bölmeden yana verilebilir.

                                    Uçuş Hattı                             Uçuş Hattının Bölünmesi

                                       Suni Oğul Üretiminde Kovana Şekil Verme

 

            Bir başka suni oğul üretim şekli ise özellikle koloni sayısının çoğaltılması amacıyla bir kovandan 3-4 çerçeveli 2-3 bölme yapılmasıdır. Bu durumda bir adet arılı-yavrulu, bir adet de arılı-ballı çerçeve yeni kovana yetiştirilir. Uçuş delikleri kapalı durumda olan bu kovanlar, tarlacı arıların eski kovan yerine dönmelerini önlemek için en az 5 km uzağa taşınır. Diğer bir suni oğul üretim yöntemi ise, her kovandan gücü ölçüsünde 1-2 çerçeve alınarak devşirme şeklinde yeni koloniler oluşturmaktır.

 

Yorumlarınız Bizim İçin Değerlidir.

Yorum yapmayı unutmayınız.