Evet arkadaşlar bu derste genetik dersinde önemli olan hücre, hücre yapısı ve hücrenin kısımlarını anlatacağız. Hücre ne işe yarar hücre kaç bölümden oluşum ve bu bölümler nelerdir bunlar hakkında bilgiler aşağıdadır.
GENETİK-TANIMLARI
¡Biyolojinin kalıtım ve varyasyonu ile ilgili dalıdır.
¡Canlı organizmalarda değişim ve kalıtım olaylarının seyrini, nedenlerini, sistemini, ilkelerini belirlemeye ve açıklamaya çalışan biyolojik bir ilim dalıdır.
Genetik (kalıtsal) karakterler
¡Canlılarda bir önceki kuşaktan kendisini izleyen kuşaklara aktarılan nitelikler ve özelliklerdir.
Genetiğin Amacı
¡Canlı organizmanın bir önceki kuşağı oluşturan ebeveyninden neyi nasıl aldığı ve kendisinin bir sonraki kuşağı olan yavrularına neyi nasıl verdiğini ortaya koyabilmektir.
Hücre
¡Etrafımızdaki varlıklar canlı ve cansız olmak üzere ikiye ayrılırlar.
Canlı Varlıkların Ortak Özellikleri
1.Canlı varlıklar canlı hücrelerden oluşur.
2.Hareket ederler.
3.Çoğalır, gelişir ve büyürler.
4.Enerji harcar ve bunun için beslenirler.
Hücrenin Tanımı
¡Canlılarda hayati fonksiyon taşıyan en küçük canlı madde özelliği gösteren en küçük yapı birimidir.
Gelişmiş yapılı canlılarda hücreler birleşerek dokuları, dokular organları ve organlarda canlıyı oluşturur.
¡Hücreleri genel olarak 3 kısma ayırırız.
¡1.Hücre Zarı
¡2. Stoplazma
¡3.Çekirdek
Hücre Zarı ve Özellikleri
¡1.Yağ, protein ve az miktarda karbonhidratlardan oluşur.
¡2.Canlı, esnek, dayanıksız, seçici geçirgen, yarı saydam özelliklere sahiptir.
¡3.Görevi, hücreyi dağılmaktan korur.
¡4.Hücreye şekil verir.
¡5.Hücreyi dış ekenlerden korur.
¡6.Madde alış verişini sağlar.
Stoplazma
¡Hücrenin tüm faaliyetlerini yürüten organellerin (organcıklar) ve çekirdeğin içerisinde yüzdüğü yoğun sıvı bir maddedir.
¡Su,protein,yağ,karbonhidrat,mineral,vitamin,RNA çeşitleri,nükleotidler,ATP ve
enzimler gibi organik ve inorganik maddelerden oluşmuştur.
enzimler gibi organik ve inorganik maddelerden oluşmuştur.
¡Görevi:
1) Biyokimyasal reaksiyonlar için zemin oluşturmak.
2) Organellere yataklık etmek.
3) Rotasyon ve sirkülasyon hareketleri ile organellerin hareketini sağlamak.
Sitoplâzma’nın içerisinde bulunan organeller
1.Mitokondri:Hücrenin enerji merkezidir. Hücre içi solunum burada gerçekleşerek enerjinin ve üretildiği ve depo edildiği yerdir.
¡2.Endoplazmik Retikulum
¡• Hücre içine ve dışına madde taşır.
¡• Bazı maddeleri depolar.(Ca ve protein).
¡• Çekirdek zarı ve golgiyi yapar.
¡• Hücreyi bölmelere ayırarak,sitoplazmadaki asidik ve bazik tepkimelerin birbirini etkilemeden yapılabilmesini sağlar.
Üzerinde ribozom bulunanlarına granüllü ER; bulundurmayanlara da granülsüz ER denir.
Granüllü ER enzim salgılayan hücrelerde, granülsüz ER yağ sentezleyen hücrelerde çoktur.
Ribozom
• Bütün hücrelerde bulunan en küçük organeldir.
• Protein ve rRNA’dan oluşur.Çekirdekçikte üretilir.
• Protein ve enzim sentezler.
• Granüllü ER ve çekirdek zarı üzerinde,mitekondri ve kloroplastın sıvısında ve ayrıca sitoplazma da bulunabilir.
• Bir hücrenin canlılığını sürdürebilmesi için mutlaka ribozoma ihtiyacı vardır.(Enzimlerden
dolayı)
• Protein ve rRNA’dan oluşur.Çekirdekçikte üretilir.
• Protein ve enzim sentezler.
• Granüllü ER ve çekirdek zarı üzerinde,mitekondri ve kloroplastın sıvısında ve ayrıca sitoplazma da bulunabilir.
• Bir hücrenin canlılığını sürdürebilmesi için mutlaka ribozoma ihtiyacı vardır.(Enzimlerden
dolayı)
GOLGİ CİSİMCİĞİ
¡Salgı maddesinin yapıldığı yerdir.
• Çekirdeğe yakın bulunur.Hücre zarı yapımına katılır.
• Salgı maddelerin yapılması,paketlenmesi ve salgılanmasından sorumludur. Onun için süt bezi, tükrük bezi,ter bezi gibi salgı yapan hücrelerdeki sayısı diğer hücrelerdekilere oranla daha fazladır.
• Enzimleri paketliyerek lizozomu oluşturur.Hücre zarı yapımına katılır.
• Salgı maddelerin yapılması,paketlenmesi ve salgılanmasından sorumludur. Onun için süt bezi, tükrük bezi,ter bezi gibi salgı yapan hücrelerdeki sayısı diğer hücrelerdekilere oranla daha fazladır.
• Enzimleri paketliyerek lizozomu oluşturur.Hücre zarı yapımına katılır.
5.Lisozom
¡Hücre içi sindirime yardımcı olur.
Lisozomun etrafındaki zar golgiden oluşur.İçerisindeki enzimler ribozomlarda üretilir.
Üretilen enzimler ER ile taşınır.
Üretilen enzimler ER ile taşınır.
6.Sentrozom
¡• Sadece hayvan hücrelerinde bulunan ve hücre bölünmesinde rol alan organel dir.
• Sentriol denilen iki alt birimden oluşur.
• Hücre bölünmesi sırasında kendini eşleyerek zıt kutuplara çekilir ve iğ ipliklerinin oluşmasını sağlar.
• Sentrioller dikine duran dokuz çift tüpçükten oluşur.
• Hücre bölünmesi sırasında kendini eşleyerek zıt kutuplara çekilir ve iğ ipliklerinin oluşmasını sağlar.
• Sentrioller dikine duran dokuz çift tüpçükten oluşur.
7.Koful
¡Besin depolamasında ve atık ürünlerin hücreden atılmasında kullanılan organeldir.
¡Hayvan hücrelerinde az ve küçük bitki hücrelerinde çok ve büyük kofullar bulunur.
• Hücre içi osmatik basınç ve pH’ı ayarlar. Kofulda bulunan su turgor basıncı oluşturarak hücreye diklik ve direnç verir.
ÇEKİRDEK
¡Hücreyi yönetir.
¡Hücre bölünmesini sağlar.
¡Kalıtım bilgisini taşır.
¡Hücrenin tüm genetik bilgisini taşıyarak hücrenin hayatı, faaliyetleri ve görevleri hakkındaki tüm bilgiler çekirdekte saklanır.
¡Bu bilgilerin gelecek nesillere çekirdek tarafından aktarılır. Bu işi yapan yönetici molekül DNA dır.
Çekirdek zarı, çekirdek sıvısı, çekirdekçik ve kromatin iplikler olmak üzere 4 bölümdür.
Çekirdek Zarı
¡• Çift katlı bir zardır.
• Üzerindeki deliklere por denir. Bunlar hücre zarındaki porlardan daha büyüktür.
• Hücre bölünmesi sırasında kaybolan bu zarın bölünmeden sonra yeniden yapılmasında ER ve golgi görevlidir.
• Üzerindeki deliklere por denir. Bunlar hücre zarındaki porlardan daha büyüktür.
• Hücre bölünmesi sırasında kaybolan bu zarın bölünmeden sonra yeniden yapılmasında ER ve golgi görevlidir.
Çekirdek Sıvısı
¡Homojen görünümlüdür.
¡İçerisinde bol miktarda ATP, nükleotit, ribozom ve protein bulunur
Çekirdekçik
¡Az miktarda DNA, bol miktarda RNA ve protein bulunur.
¡Ribozom sentezi yapılır.
Kromatin İplikler
¡Hücrede en çok bulunan maddedir.
¡DNA’nın kendisi olup kromozomları oluşturur.
¡Kromozomlar DNA ve proteinden oluşmuştur.
¡Kalıtsal karakterleri taşır.
¡Üreme ve büyümeyi sağlar.
Hücreyi yönetir.
Hücre çeperi ve hücre zarı arasındaki farklar
Hücre çeperi
¡1. Cansızdır.
2. Tam geçirgendir.
3. Dayanıklıdır.
4. Selüloz ’dan yapılmıştır.
2. Tam geçirgendir.
3. Dayanıklıdır.
4. Selüloz ’dan yapılmıştır.
Hücre zarı
¡1. Canlıdır.
2. Seçici geçirgendir.
3. Dayanıksızdır.
4. Protein ve yağlar-dan yapılmıştır
2. Seçici geçirgendir.
3. Dayanıksızdır.
4. Protein ve yağlar-dan yapılmıştır
Hücrelerdeki farklı ve benzer yapılar
| Yapı | Bitki Hücresi | Hayvan Hücresi | Kısaca Görevi |
| Hücre zarı | Var | Var | Madde alış-verişi ve sitoplazmayı ortamdan ayırmak |
| Hücre çeperi | Var | Yok | Koruma ve destek |
| Ribozom | Var | Var | Protein sentezi |
| Mitokondri | Var | Var | Enerji (ATP) üretim merkezi |
| Plastitler | Var | Yok | Çeşitli pigmentleri taşımak, besin depo etmek |
| Klorofil | Var (çoğunda) | Yok | Fotosentez yapmak |
| Sentrozom | Yok | Var | Hücre bölünmesinde görevli |
| Lizozom | Benzeri var | Var | Hücre içi sindirim yapmak |
| Golgi aygıtı | Var | Var | Hücre dışına salgı yapmak |
| Endoplazmik retikulum | Var | Var | Madde taşınması ve depolanması, lipid sentezi |
| Koful (Vakuol) | Var (büyük) | Var (küçük) | Geçici depolama birimi |
| Çekirdek | Var | Var | Hücrenin kalıtım ve yönetim merkezi |
| Çekirdekçik | Var | Var | DNA ve ribozom sentezi |
bana göreders güzdel bir