Stomatitis vezikuloza genellikle viral enfeksiyonlarda görülmekle birlikte yanıklarda da benzer lezyonlar görülebilir. Vezikül, epitel tabakasında yada epitel tabakası ile lamina proriya arasında seröz sıvı birikimi sonucu oluşur.
Veziküler Stomatitislerle Seyreden Hastalıklar:
§1) Şap hastalığı: Ruminant ve domuz
§2) Stomatitis vezikuloza enfeksiyoza: At, sığır ve domuz
§3) Veziküler ekzantem: Domuz
§4) Ektima kontagiyoza: Küçük ruminant
§5) Kedilerin calicivirus enfeksiyonu
§6) Domuzların veziküler hastalığı
ŞAP
§Ruminant ve domuzlarda picornavirus familyası apthovirus genusuna ait bir virus tarafından oluşturulan akut seyirli bulaşıcı bir hastalıktır. Hastalık ağız çevresinde, ağız boşluğunda, ayaklarda, meme derisinde ve meme uçlarında, vulva konjunktiva ve ön midelerde veziküllerin şekillenmesiyle karekterizedir.
§Klinik olarak yüksek ateş, durgunluk, iştahsızlık, süt veriminde azalma ile başlar ve karakteristik olarak ağızdan sicim tarzında salya akar ancak ishal görülmez.
§Etkenin yedi antijenlik serutipi vardır ve bunlar arasındaki immunoloji farklılıklar nedeni ile bir tip ile oluşan enfeksiyon, hayvanı diğer tiplerle oluşan enfeksiyonlarda koruyamaz.
§Virus güneş altında ve asidik ortamda inaktive olurken, dondurulan sakatat, iç organlar, lenf düğümleri ve kemik iliğinde uzun süre canlılığını korur.
§Enfekte hayvanlar ve kontamine hayvan ürünleri virusun yayılmasını sağlar. İnkubasyon süresi 3-8 gündür. Hastalığı geçiren sığırlar iki yıl, koyunlar 9 ay süreyle orofarankis ve tonsillerde virusu taşırlar.
Patogenesis
§Etken sindirim yada solunum yolu ile alınır, virus ilk olarak faringiyal/tonsiller bölgenin mukoza ve lenfoid dokularında ya da solunum yolları mukozasında çoğalır. Primer viral replikasyonun meydana geldiği bu giriş bölgelerinde ancak histolojik olarak görülebilen fokal dejeneratif bir değişiklik oluşur.
§Virus burada çoğalarak viremiy yol açar ve vücuda yayılır, özellikle epitelyal dokularda makroskobik olarak ta görülebilen sekonder aftlar meydana gelir. Virus enfeksiyonun erken döneminde vezikül sıvılarında, vücudun bütün eksresyın ve sekresyonlarında bulunur. Enfeksiyonun 11. gününde kaybolur.
§Lezyonlar özellikle ağız mukozası, çatal tırnaklar ve laktasyondaki hayvanlarda meme başı gibi travmaya maruz kalan bölgelerde görülür. Ağızda özellikle dilin ucu, üstü ve yanlarında, diş etlerinde, dudask ve yanak mukozalarında ve sert damakta, ayrıca merme üzerinde, burun deliklerinde, rumenin pila mukozasında da veziküler şekillenir.
§Bu veziküller birleşerek bullalara dönüşür. Bullalar 12-24 saat içinde yırtılır ve yerlerinde kırmızı renkte erozyonlar oluşur. Erozyonu örten seropurulent eksudat zamanla koagule olur ve kabuk şekillenir. Aft ve erozyonlar sekonder bakteriyel enfeksiyonların yokluğunda tam olarak iyileşir, enfeksiyonların varlığında ise ülserler ve difteroid nekrotik lezyonlar meydana gelir.
§Hastalıktan ölen hayvanlarda ayrıca sindirim sisteminde erozyon, ülser ve peteşiyel kanamalar, akciğerde ödem, kalpte peteşiler ve hidroperikardiyum görülebilir.
§Mikroskobik lezyonlar stratum spinozumdaki epitel hücre gruplarında virusun çoğalması sonucu bu hücrelerde balonumsu dejenerasyonla başlar. Bu hücreler intersellüler bağlantıları kaybolur, birbirinden ayrılarak yuvarlaklaşırlar.
§Likefaksiyon nekrozu, sıvı birikimi ve lökositer infiltrasyon mikrovezikülleri meydana getirir. Bunların birleşmesiyle de makroveziküller ve bullar oluşur. Dermis ve lamina propiyada hiperemi ve lökosit infiltrasyonu bulunur.
§Genç hayvanlarda hastalığın maling formu gözlenir ve veziküller şekillenmez. Akut miyokarditis sonucu ölüm görülür. Kalpte ventrikül duvarlarında ve papiller kaslarda oluşan solgun odaklar nedeni ile kaplan postu görünümü dikkati çeker.
§Mikroskobik olarak kas tellerinde hiyalin dejenerasyonu. Nekroz ve lökosit infiltrasyonu gözlenir. Benzer lezyonlara iskelet kaslarında da rastlanır. Bu hayvanlarda ayrıca enteritis de bulunur.
§Hastalık koyun ve keçilerde sığırlardaki gibi seyreder, ancak bu hayvanlar daha az duyarlıdırlar, sığırlarda farklı olarak ayrıca topallık görülür.
2. Stomatitis veziküloza enfeksiyoza:
§Bu enfeksiyon atlarda görülen tek veziküler hastalıktır. Lezyonlar şap hastalığı lezyonlarına büyük benzerlik gösterir. Hastalığın atlarda ve bazı laboratuar hayvanlarda nakledilmesiylee şaptan ayrımı yapılır. Ayrıca hastalığa koyun ve keçiler duyarlı değiller.
3. Veziküller ekzantem:
§Domuzlarda akut seyirli ateşli bir hastalık olup burunda, ağızda, vücudun kılsız bölgelerinde ve ayaklarda vezikül oluşumu ile karekterizedir. Vezikülasyonla seyreden diğer hastalıklara çok benzer.
4. Domuzların veziküler hastalığı:
§Vezikülasyon özellikle ayaklarda korium koronarium çevresinde, daha az olarak ta ağızda, dudaklarda, dilde ve meme başlarında şekillenir.
5. Kedilerin calicivirus enfeksiyonu:
§Picornaviridae familyasına ait caliciviruslar kedilerde üst solnum yolu enfeksiyonları oluştururlar. Mikroskobik olarak stratum korneum ve spinozum tabaklarında piknotik çekirdekli hücre odakları görülür. Bu bölgelerde daha sonra vezikül, nekroz, erozyon ve ülserler şekillenir.
Yorumlarınız Bizim İçin Değerlidir.
Yorum yapmayı unutmayınız.