Emilim yoğun olarak ince bağırsaklarda gerçekleşir.
Emilimin ince bağırsaklarda çok iyi bir şeklide gerçekleşmesi, intestinal mukozada emilim yüzeyini artıran özel yapılarla sağlanır.
Besin maddelerinin emilimi midede yok denecek kadar azdır.Çünkü besin maddeleri midede tam olarak absorbe edilebilecek düzeye gelmemiştir.Bu nedenle absorbsiyon olayının büyük bir kısmı ince bağırsaklarda meydana gelir.Sindirim kanalında sindirimi tamamlanmış olan besin maddeleri emilerek portal sistemin kan ve lenf yoluna geçer.
Sindirim sistemi içerisinde emile bilecek duruma gelen besin maddeleri 4 yol ile absorbe olur.
1.Basit difizyonla
2.Taşıyıcı vasıtayla
3.Aktif transportla
4.Pinositoz yoluyla
Kompleks besin maddelerinin sindirim sırasında daha basit birleşiklere parçalanmasına katabolizma denir.Daima enerji açığa çıkar.
Basit veya küçük birleşiklerden büyük moleküllü kompleks birleşikler oluşmasına anabolizma denir.Bu olay gerçekleşirken enerjiye ihtiyaç vardır.
Her iki olay birbirinin zıttı gibi görünse de birbirinden tamamen farklıdır. (Kullanılan enzimler nedeniyle).
İnce bağırsaklarda emilim yüzeyini artıran yapılar:
1. Yakınlaşan valvüller: Keckring kıvrımları
Özellikle duodenum ve jejunumda 8 mm’lik çıkıntılar yaparlar. emilim yüzeyini 3 kat artırırlar.
2. Villuslar emilim yüzeyini 10 kat artırırlar.
3. Mikrovilluslar emilim yüzeyini 20 kat artırırlar.
Bu yapılar yüzey alanın toplam 600 kat artmasını sağlayarak incebağırsaklarda 250 m2’lik bir yüzey alan oluştururlar.
İnce bağırsaklarda günde ortalama
birkaç yüz gram …………. CH
100 g. ………………………….. Yağ
50-100 g. ……………………….. Aminoasit
7-8 lt. …………………………….. Su emilimi gerçekleştirilir.
Ancak kapasite bunun çok daha üstündedir.
Suyun emilimi:
İnce bağırsaklara gelen, günlük su miktarı yaklaşık 9 lt.’dir. Bunun 7-7,5 lt’si ince bağırsaklarda, 1-1,5 lt’si kolonda emilir.
Suyun emilimi ozmozla gerçekleştirilir. Bu nedenle mideden duodenuma hiperozmotik kimus geçtiğinde, suyun geçişi önce lümene doğrudur.
İnce bağırsaklarda izoozmotiklik sağlandıktan sonra suyun emilimi diğer maddelerle eşzamanlı olarak ve ozmolariteyi sabit tutacak şekilde gerçekleşir. Difüzyon daha çok hücreler arası sıkı bağlantılardan çok az da hücreler üzerinden gerçekleşir.
MİNERAL MADDELERİN EMİLİMİ
Mineral maddeler genellikle iyonize halde ve fazla miktarda seçici olarak absorbe edilirler.
Sodyum emilimi:
Besinlerle alınan günlük Na+ …….. 5-8 g.
Salgılardan kaynaklanan Na+………20-30 g.
Kanaldaki Na+’un hemen hepsi emilir, feçesle atılan miktar 1 meq kadardır.
Aldosteron; özellikle hayvanda su kaybı varsa Na+ emilimi ile ilgili tüm işlergeleri uyarır. Na+ emilimini Cl- ün, diğer bazı iyonların ve suyun emilimi izler.
Na+’nın hücre içinden intersellüler alana geçişi etkin taşıma ile sağlanır.
Ca++ emilimi:
Besinlerle alınan kalsiyumun % 30-80’i emilir.
Emilim ince bağırsakların üst bölgelerinde etkin taşıma ile, az bir kısmı için de pasifdifüzyonla=kendiliğinden sızma ile gerçekleşir.
Besinlerle alınan proteinler Ca++ emilimini artırır.
Demir emilimi
·Demir, hayvansal gıdalarla hemoglobin ya da miyoglobin ve bitkisel gıdalarla Fe +3 şeklinde alınır.
- Fe+2 emilimi etkin taşıma ile olur.
- Hayvansal gıdalardaki demir pinositozla da emilebilir.
Demir emiliminin ihtiyaçtan fazla olması hemosideroza neden olur.
Çeşitli yem maddeleri bazı mineral maddeleri absorbsiyonunu kolaylaştırdığı gibi zorlaştıra bilirde.İnorganik elementler yemin sindirimi esnasında değişikliğe uğramazlar.Bunların absorbsiyonundan sonra mineral maddeler portal dolaşım sistemiyle bağırsaktan uzaklaştırılırlar.
Karbonhidratların emilimi:
Hemen hemen tamamı monosakkaridler şeklinde emilir. Çok azı disakkaritler şeklinde emilir.
Monosakkaritlerin çoğu ikincil etkin taşıma ile ve Na+ la eş zamanlı olarak çeşitli sodyum bağımlı glukoz taşıyıcıları(SGLT) ile, çok azı da (özellikle pentozlar) basit difüzyonla=kendiliğinden sızma ile emilir.
Galaktoz………………………………….. 1,1
Glükoz …………………………………….. 1,0
Fruktoz ……………………………………. 0,4
Mannoz ……………………………………. 0,2
Ksiloz ………………………………………. 0,15
Arabinoz ………………………………….. 0,1 şeklindedir.
Monosakkaritlerin taşınma hızlarındaki farklılık; taşımayı sağlayan işlergelerin ve taşıyıcıların farklılığından kaynaklanır.
Fruktoz enterositlere aracılğı ile kolaylaştırılmış difüzyonla taşınır.
Proteinlerin emilimi:
· Genellikle aminoasitler şeklinde emilirler.
· A.A’lerin emilimi; etkin taşıma ile veya Na+ la eşzamanlı olarak ikincil etkin taşıma ile sağlanır.Bu taşımada en az 7 taşıyıcı görev alır,taşıyıcıların ikisi ayrıca Cl- de gereksinim duyarlar.
· Çok azı dipeptid ya da tripeptid olarak emilebilir.Dipeptid ya da tripeptidlerin taşınması Na+ yerine H+ birlikte olur.
·Çok az da olsa bazı proteinlerin endositozla emilimi de mümkündür.
·Aminoasit emilimi duodenum ve jejunumda çok hızlı ileumda yavaştır.
Vitaminlerin emilimi:
- Yağda çözünen vitaminlerin emilimi yağ emilimi ile eş zamanlı olarak yürütülür.
- Suda çözünen vitaminlerin emilimi daha hızlıdır.
- Vitaminlerin büyük bir kısmı incebağırsağın üst kısımlarında emilirken, Vit B12 ileumdan muhtemelen pinositoz ya da etkin taşıma ile emilir.
Yağların emilimi:
- Yağ asitleri ve monogliseridler şeklinde olur.
- Mikrovillus yüzeyinde basit difüzyonla gerçekleşir.
- Hücreye alınan monogliseridler ve 10-12 karbon atomu içeren büyük zincirli yağ asidleri hücre içinde düz endoplazmik retikulumda tekrar trigliseridlere dönüştürülür.
Oluşan trigliseridler stoplazmada kolesterol ve fosfolipidlerle apoprotein-B etkisinde şilomikronları oluşturup beta lipoprotein aracılığunda ekzositozla intersellüler alana, daha sonra da merkezi lakteal kanala geçip lenfatiklerle dolaşıma aktarılır.
Kısa zincirli yağ asitleri doğrudan portal kana geçerler.
Kalın bağırsakta emilim:
Kolona geçen suyun büyük bir kısmı, iyonların ise hemen hemen tamamı emilir.
- Emilimin büyük bir kısmı kolonun proksimal yarısında gerçekleşir.
- Kolonda; aktif Na+ emilimi, bunu izleyen pasif Cl- difüzyonu vardır.
- Na+ ve Cl- emilimini suyun emilimi takip eder.
- HCO-3 ise, ileumda ve kolonda aktif olarak emilen Cl- ile değişimli olarak salgılanır.
Yorumlarınız Bizim İçin Değerlidir.
Yorum yapmayı unutmayınız.
BESİN MADDELERİNİN ABSORBSİYONU (EMİLİMİ)
bu bilgilerin kaynağını yollayabilirmisiniz.